İranlı insan hakları savunucusu Zehra Sedighi-Hamadani, gerçek veya atanan cinsel yönelimi ve cinsiyet kimliğinin yanı sıra LGBTİ+ haklarını savunan sosyal medya paylaşımları ve açıklamaları nedeniyle 27 Ekim 2021’den beri Batı Azerbaycan eyaletinin merkezi olan Urmiye şehrinde keyfi olarak gözaltında tutuluyor. Yetkililer, toplumsal cinsiyet normlarına uymayan ve Sareh adıyla bilinen Hamadani’yi kötü muameleye maruz bıraktı ve ölüm cezası öngören “dünyada yolsuzluğu yaymak” suçundan mahkum etmekle tehdit etti.

Ek Bilgi

30 yaşındaki Zehra Sedighi-Hamadani, Irak’ın Kürdistan bölgesinde LGBTİ+’ların maruz bırakıldığı ihlaller hakkında Mayıs 2021’de yayınlanan bir BBC belgeselinde görünmesinin ardından Ekim 2021 başında Erbil’de Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin birincil güvenlik ve istihbarat servisi olan Asayiş tarafından keyfi şekilde gözaltına alındı ve 21 gün boyunca alıkonuldu. Bunun üzerine, Hamadani, Türkiye’den sığınma talep etmeye karar verdi. Gözaltında tutulduğu süre boyunca istihbarat ve güvenlik görevlilerinin onu dayak, elektrik şoku ve uzun süreli hücre hapsi dahil işkence ve diğer türde kötü muameleye maruz bıraktığını söyledi. Serbest bırakıldıktan sonra devamlı olarak yeniden gözaltına alınma endişesi yaşıyordu.  

Yolculuğunun İran-Türkiye sınırındaki tehlikeli kısmı başlamadan önce görüntülü bir mesaj kaydetti ve güvendiği bir kişiden Türkiye’ye güvenli bir biçimde ulaşamaması halinde bu mesajı yayınlamasını istedi. İran Lezbiyen ve Trans Ağı (6Rang) tarafından 7 Aralık 2021’de yayınlanan mesajında Hamadani şunları söylüyor: “Biz LGBTİ+’ların nasıl bir baskıya maruz kaldığımızı bilmenizi istiyorum. Duygularımız için hayatımızı riske atıyoruz ama yine de gerçek benliğimizi bulacağız. […] Umuyorum ki bir gün hepimiz ülkemizde özgürce yaşayacağız. […] Şimdi, özgürlüğe doğru bir yolculuğa çıkıyorum. Umarım güvenli bir şekilde ulaşabilirim. Bunu başarırsam, LGBTİ+’lara sahip çıkmaya devam edeceğim. Onların arkasında duracak ve sesimi yükselteceğim. Başaramazsam, bu davaya hayatımı vermiş olacağım.”

6 Aralık 2021’de, Batı Azerbaycan Eyaleti Devrim Muhafızları İstihbarat Örgütü bir açıklama yayımladı. Devlete bağlı basın kuruluşlarının geniş yer verdiği açıklamada şu ifadeler yer alıyordu: “karmaşık, çok katmanlı ve sınır ötesi bir istihbarat operasyonu ile, İranlı kız çocukları ve kadınları yolsuzluk amacıyla komşu ülkelere kaçıran ve [yabancı] istihbarat servislerinin himayesi altında eşcinsel grupları yönlendiren ve destekleyen bir ağın liderini yakaladık.” Uluslararası Af Örgütü, Zehra Sedighi-Hamadani’ye sorgu sırasında yöneltilen suçlamalara dayanarak, bu resmi açıklamanın Hamadani’ye atıfta bulunduğu sonucuna varmaktadır. Uluslararası Af Örgütü, kaçırma suçlamalarının uydurma ve temelsiz olduğu ve Zehra Sedighi-Hamadani’nin diğer İranlı LGBTİ+ sığınmacılarla bağlantısından kaynaklandığı kanaatindedir.

30 Aralık 2021’de, Devrim Muhafızları İstihbarat Örgütü, Hamadani’nin 1.200 civarında takipçisi olan Telegram hesabına el koydu, profil resmini istihbarat örgütünün logosuyla değiştirdi ve “Devrim Muhafızları İstihbarat Örgütü nezdinde aile değerlerini korumak, İmam Zaman’ın [12. Şii İmamı Mehdi] isimsiz askerlerinin kırmızı çizgisidir” şeklinde bir mesaj paylaştı.

İran’da toplumsal cinsiyet normlarına uymayan (gender non-conforming) kişiler, yasal olarak cinsiyet değişimi talebinde bulunmadıkları takdirde suçlu sayılabiliyor. “Cinsiyet değişimi” olarak adlandırılan süreç ise beden uyum ameliyatı ve kısırlaştırma gerektiriyor. İslam Cumhuriyeti sistemi kamusal alanlarda cinsiyet ayrımını sert bir biçimde uyguladığı ve katı giyim kuralları dayattığı için doğumda atanan cinsiyetini değiştiremeyen veya değiştirmek ya da erkek ve kadın şeklindeki ikili cinsiyet kategorileri arasında seçim yapmak istemeyen gender non-conforming kişiler eğitim, istihdam, sağlık hizmetleri ve kamu hizmetlerine erişimde ayrımcılıkla karşı karşıya kalıyor.