Azeri aktivist Abbas Lesani'nin cezası 15 yıla çıkarıldı


İMZACI OLUN

Yargı Gücü Başkanı, İbrahim Reisi

Sayın Reisi,

Size hem ilk derece mahkemesinde hem de temyiz mahkemesinde kesinlikle adil olmayan yargılama süreçlerinin ardından halen keyfi bir şekilde cezaevinde tutulan Azeri aktivisit Abbas Lesani hakkındaki kaygılarımı iletmek üzere yazıyorum. Yüksek Mahkeme, Lesani’nin adli inceleme başvurusunu da Temmuz 2020’de reddetti.

Abbas Lesani, 15 Ocak 2019’da Doğu Azerbaycan eyaletine bağlı Tebriz’de İstihbarat Bakanlığı görevlilerince gözaltına alındı. Yetkililer, Lesani’nin nerede olduğunu ve akıbetini altı hafta boyunca ailesinden gizledi bu süre içinde Lesani hücre hapsinde tutularak zorla kaybedilmeye maruz bırakıldı. Lesani zorla kaybedildiği süre boyunca İstihbarat Bakanlığı’nın Erdebil’deki gözaltı merkezinde tutuldu ve işkencenin mutlak önlenmesi ilkesi yetkililerce ihlal edildi. Kendisini sorgulayanlar, onu yalan “itiraflarda” bulunup suçlu olduğunu kabule zorladılarsa da Lesani bunu reddetti. 
4 Temmuz 2019 günü, Tebriz Devrim Mahkemesi 2. Şubesi “ulusal güvenliğe zarar verme amacıyla iki kişiden fazla üyesi olan bir grup kurma” suçlamasıyla Lesani’yi sekiz yıl hapse ve sonrasında da iki yıl boyunca, ailesinden yüzlerce kilometre uzaktaki Yezd vilayetinde “ülke içinde sürgüne” mahkûm etti. 23 Eylül 2019 tarihinde bir temyiz mahkemesi, cezasını sekiz yıldan 10 yıla çıkardı. Bu mahkeme ayrıca, onu alt mahkemede aklandığı “ulusal güvenliğe zarar verme amacıyla insanları birbirileriyle savaşa teşvik etme” suçlamasından da mahkûm ederek ek olarak beş yıl hapse çarptırdı. Her iki hükümde de “konuşmaları, [medya] röportajlarını ve tartışmaları” ulusal güvenliğe karşı suçlar konusunda delil olarak kabul edildi. Lesani son derece adaletsiz yargılama süreçleri ile karşı karşıya kaldı. Soruşturma aşamasında avukata erişimi engellendi ve savunması için yeterli zaman ve koşullardan mahrum bırakıldı. Davasının incelendiği temyiz mahkemesine hâkim olarak başkanlık yapan kişi, daha önce savcı olarak görev yaptığı dönemde Lesani hakkındaki iddianameyi yazan ve kovuşturmayı başlatan kişidir. Avukatının bu temelde yaptığı adli taraflılık iddiaları temyiz mahkemesi ya da Yüksek Mahkeme tarafından değerlendirmeye alınmamıştır. İran yasalarına göre Lesani, mevcut durumda 10 yıl boyunca cezaevinde kalacaktır.

Uluslararası Af Örgütü, Abbas Lesani’ye uzun yıllardır Azerbaycan Türklerinin hakları ile ilgili yürüttüğü çalışmalar nedeniyle siyasi bir motivasyonla dava açıldığına inanmaktadır. Lesani bu çalışmaları nedeniyle  geçmişte de ulusal güvenliğe aykırı hareket etme konusunda temelsiz iddialarla çok sayıda tutuklama ve kovuşturma ile karşı karşıya kalmıştır. Yetkililer Lesani’nin ailesine karşı da, aileye ait mücevher tamir dükkanının kapatılması kararı da dahil olmak üzere değişik şekillerde yıldırma ve taciz politikaları izleyip onların yaşamlarını sürdürme ve finansal güvencelerini sağlama haklarını da ihlal etmişlerdir.
 
Size, aktivizmi nedeniyle hedef alınan Abbas Lesani’yi serbest bırakmanız çağrısında bulunuyorum. Hem ilk derece mahkemesi hem de temyiz mahkemesi süreci, adeletsiz uygulamalara sahne olduğu ve uluslararası adil yargılama standartlarını karşılamadığı için Lesani’nin cezaevinde tutulması keyfidir. Lesani’ye, barışçıl insan Hakları faaliyetleri nedeniyle verilen mahkumiyet kararı ve cezası bozulmalıdır. Serbest bırakılana kadar geçen sürede Lesani’nin avukatına ve ailesine erişimi de sağlanmalıdır. Ailesine karşı izlenen yıldırma ve rahatsız etme politikalarına da son verilmelidir.

Saygılarımla,


Abbas Lesani'nin serbest bırakılması için hemen şimdi harekete geç, imzacı ol!

İran’ın Erdebil şehrindeki Erdebil Cezaevi’nde keyfi bir şekilde tutulan Azeri aktivist Abbas Lesani, temyiz mahkemesince adil olmayan bir yargılamanın ardından 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Lesani’nin yargılandığı temyiz mahkemesinin başkanlığını, daha önce savcı olarak görev yaptığı dönemde Lesani hakkındaki kovuşturmayı yürüten hakim yaptı. Lesani’nin yaptığı adli inceleme başvusu Yüksek Mahkeme tarafından Temmuz 2020’de reddedilmişti.

Ek Bilgi

Abbas Lesani onlarca yılını Azerbaycan Türklerinin haklarını savunmaya adamış ve bu nedenle defalarca tutuklanmıştır. Daha önceki tutuklanmalarının nedenleri arasında, Azerbaycan Türkçesinde bir takvim basmak, Uluslararası Anadil Günü’nde düzenlenen kültürel toplantılara katılmak, Mayıs 2006’da güvenlik güçlerinin göz yaşartıcı gaz, gerçek mermi de dahil olmak üzere orantısız güç kullandığı protetolarda öldürülen Azeri Türklerinin anma törenlerine katılmak gibi barışçıl eylemleri bulunmaktadır. Lesani aktivizmi ile bağlantılı olarak ulusal güvenliğe karşı işlenen suçlar bağlamında defalarca adil olmayan yargılamalarla ve mahkumiyetlerle karşı karşıya kalmıştır.

Abbas Lesani, 15 Ocak 2019 günü aktivizmi ile bağlantılı suçlamalar dolayısıyla çağrıldığı Tebriz’deki Devrim Mahkemesi’nin 2. Şubesi’nde bulunduğu sırada İstihbarat Bakanlığı’nın sivil kıyafetli görevlilerince gözaltına alınmıştır. Tutuklanmasının ardından ailesi, defalarca savcılıkları, Devrim Mahkemelerini, karakolları, cezaevlerini ve Doğu Azerbaycan vilayetindeki Tebriz ve Erdebil vilayetindeki cezaevleri de dahil olmak üzere yüzlerce kilometrelik bir alanı gezerek onun akıbetini öğrenmeye çalışmışlarsa da yetkililerden bilgi alamamışlardır. Gözaltına alınmasının altıncı haftasında Erdebil’deki savcılık makamı aileye Lesani’nin Erdebil’de bir gözaltı merkezinde tutulduğunu bildirmiş ancak ailenin Lesani ile iki hafta daha iletişim kurmasına engel olunmuştur. Bunun ardından eşi Lesani’yi güvenlik yetkililerinin bulunduğu bir görüşme sırasında ziyaret edebilmiştir. Yetkililer bu ziyaret sırasında eşini de sorguya çekmişlerdir.

Abbas Lesani’nin Erdebil’deki Devrim Mahkemesi 1. Şubesi’nde 10 Haziran ve 27 Haziran 2019 günleri arasında görülen davası adil yargılama ilkelerine aykırıdır. Lesani’ye davasının soruşturma evresinin sonuna kadar avukata erişim hakkı verilmemiş, dolayısıyla yasal temsil hakkı olmadan defalarca sorgulanmıştır. Uluslararası Af Örgütü’nün incelediği hükümde mahkeme, ifade özgürlüğü, toplanma ve örgütlenme hakkı altında korumaya alınan barışçıl eylemleri “delil” olarak sunmuştur. Bunlar arasında evinde toplantılar yapmak, kültürel toplantılara katılmak; İran’da 2006 yılında Azerbaycan şehirlerinde yapılan protesto gösterileri sırasında yaşananlar da dahil olmak üzere, konuşmalar yapmak; İran dışındaki medya kuruluşlarına röportaj vermek bulunmaktadır. Mahkeme, hükmünde Lesani’yi İran dışında faaliyet yürüten ve küresel, bölgesel haberleri internet üzerinden yayan GAMAC örgütü (Güney Azerbaycan Milli Azadlıq Cephesi) ile iletişim halinde olmak ve GAMAC’ın “İran şubesini” kurmakla suçlamıştır. Lesani bu suçlamaları defaatle reddetmiştir. Mahkeme Abbas Lesani’nin insan hakları faaliyetlerini “sözde sivil aktivizm” olarak nitelemiş ve “konuşmaları, röportajları ve tartışmaları” ve GAMAC ile iddia edilen ilişkisini ulusal güvenliğe karşı suçlara delil olarak sunmuştur.

Uluslararası hukuka göre adil yargılama hakkına, cezai takibatın bir parçası olan temyiz sırasında da riayet edilmelidir. Adil yargılanma hakkı, temyize gitmek için gerekli zaman ve koşulların sağlanmasını, müdafiye erişim hakkını ve yetkin, yargılamanın bağımsız ve tarafsız bir mahkeme heyeti tarafından yapılmasının sağlanmasını da içerir. Adli incelemeye bakan yüksek mahkeme de yetkin, bağımsız ve tarafsız olmalıdır. Temyizin bağımsızlığı, bu mahkemede, Abbas Lesani’nin durumunda olduğu gibi, daha önce alt mahkemede savcı olarak görev yapmış bir hâkimin bulunması durumunda ortadan kalkmış olur.

Geçtiğimiz haftalarda,Iran’da aktivistler protestolara katıldıları için güvenlik güçleri tarafından gözaltına alındılar. Gözaltına alınanlardan bazıları "Dini lidere hakaret" ve "kamu düzenini bozmak" da dahil olmak üzere sahte güvenlik suçlamalarıyla karşı karşıya kaldı. Tutuklananlar arasında, Ali Khairjoo, Asgar Ekberzadeh, Meysam Jolani, Mohammad Jolani, Morteza Parvin, Mostafa Parvin ve ciddi görme engeli bulunan Sajjad Jolani de bulunmaktadır. Uluslararası Af Örgütü’nün edindiği bilgiye göre gözaltına alındıkları sırada Sajjad Jolani ve diğer birkaç aktivist, güvenlik güçleri tarafından darp edilmiştir. Ayrıca Ekim 2020'da Erdebil, Batı Azerbaycan ve Doğu Azerbaycan eyaletlerinde düzenlenen protestolar sırasında yüzlerce Azeri eylemci tutuklandı. Eylül ayı sonlarında Azerbaycan ile Ermenistan arasında çıkan çatışmada Azerbaycan'ı destekleyen eylemciler, Ermenistan’ı desteklediğini iddia ettikleri İran otoritelerini protesto ediyorlardı.