Yılbaşı gecesi Lübnan açıklarında batan bir tekneden kurtulan 200 civarında Suriyeli mültecinin hukuka aykırı olarak sınır dışı edildiği ve Suriye yetkililerine teslim edildiği bildirildi. Bu şoke edici haberler üzerine bir açıklama yayımlayan Uluslararası Af Örgütü Orta Doğu ve Kuzey Afrika Direktör Yardımcısı Aya Majzoub şu açıklamayı yayınladı:

“Lübnan ordusunun Suriyeli mültecileri açıkça sınır dışı etmesi, bir kez daha, yetkililerin korumasız insanlara yaklaşımındaki vurdumduymazlığı gösterdi.”

Majzoub sözlerini şöyle sonlandırdı, “Lübnan uluslararası hukuk gereğince sahip olduğu yükümlülüklere saygı göstermeli ve mültecileri tutuklanma, işkence ve diğer ihlaller konusunda somut risklerle karşı karşıya kalacakları Suriye’ye sınır dışı etmeye son vermelidir.”

Arka Plan

31 Aralık 2022’de, Avrupa’ya ulaşmayı umut eden, çoğunluğu Suriyeli 230 civarında kişiyi taşıyan teknenin Lübnan’ın kuzey sahilinden denize açıldıktan sonra batmaya başladığı bildirildi. Lübnan donanması ve BM barış güçlerine mensup kurtarma görevlilerinin iki kişi dışında yolcuların tamamını kurtardığı kaydedildi, Suriyeli bir kadın ve bir çocuk ise boğuldu.

Lübnan ordusunun kurtarılanları Lübnan’nın Trablus Limanı’na çıkardıktan sonra bir kısmı Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne (BMMYK) kayıtlı 200 civarında Suriyeli mülteciyi kamyonlara bindirdiği ve Lübnan’ın kuzeydoğusunda ıssız bir bölge olan Vadi Halid’de gayri resmi bir sınır kapısından Suriye tarafına bıraktığı aktarıldı. Suriye’ye zorla geri gönderme işlemleri Lübnan’ın kişileri zulüm veya diğer ciddi insan hakları ihlalleriyle karşı karşıya kalma riski altına girecekleri ülkelere geri göndermeme yükümlülüğünün (non-refoulement) ihlalini oluşturuyor.

Edinilen bilgilere göre mülteciler sınırdan geçirildikten sonra, maddi gücü yeterli olan aile üyeleri yakınlarının serbest bırakılması ve kaçakçılar tarafından tekrar Lübnan’a götürülmesi için ödeme yapana kadar Suriye ordusu üniformaları giyen erkekler tarafından alıkonuldu.

Uluslararası Af Örgütü’ne konuşan BMMYK’ye kayıtlı bir mülteci, Lübnan ordusu tarafından Suriye’ye sınır dışı edildiğini ve Suriye ordusuna teslim edildiğini doğruladı. Bu kişi, ‘sivil giyimli kıdemli bir subayın’ kendisinden, sınırdan Lübnan’a dönmesi için kaçakçılarla koordinasyon kurma karşılığında para istediğini belirtti.