Suriye'de savaş suçları ve insanlığa karşı işlenen suçlar cezasız kalmaya devam ederken, ülkedeki krizin altıncı yılına vurgu yapan Uluslararası Af Örgütü'nün bir kampanyası, bu çatışmanın mağduru milyonlara adaleti, hakikati, telafiyi teslim etmek için dünya liderlerini derhal harekete geçmeye çağırıyor.

Suriye için Adalet kampanyası, Aralık 2016'da BM Genel Kurulu'nda oylanan Suriye'deki soruşturma mekanizmasını destekleyerek, finanse ederek ve Suriye'de savaş suçları ile insanlığa karşı işlenen suçların faillerini kendi mahkemelerinde soruşturma ve kovuşturmak için evrensel yargılama yetkisi vererek, hükümetleri cezasızlığa son vermeye ve hesap verilebilirliği Suriye halkı için bir gerçek haline getirmeye çağırıyor.

Konuyla ilgili konuşan Uluslararası Af Örgütü Beyrut Bölgesel Ofisi Kampanyalar Direktörü Samah Hadid, "Yürek parçalayıcı altı yıldan sonra, Suriye'de işlenen korkunç suçların cezasız kalmasının bir mazereti yok" dedi.

Hadid, "hükümetler, yüz binlerce Suriyelinin öldürülmesine ve milyonlarcasının daha yerinden edilmesine izin veren dokunulmazlığın sona erdirilmesi için ellerinde hukuki araçlara sahipler. Bu araçları harekete geçirmenin tam zamanı" şeklinde konuştu.

Tüm devletlerin, savaş suçları veya insanlığa karşı işlenen suçlar gibi uluslararası hukuk kapsamındaki suçları evrensel yargılama yetkisi vardır.

Başka bir deyişle, evrensel yargılama, Suriye'de savaş suçlarından, insanlığa karşı işlenen suçlardan, işkenceden, soykırımdan ve zorla yerinden edilmelerden sorumluluk şüphesi olan kişileri, suçun işlendiği yere veya şüphelinin veya mağdurun uyruğuna bakılmaksızın soruşturma ve kovuşturma imkanı sağlar.

Bugün, 147'den fazla ülke, uluslararası hukuk kapsamında bir veya daha fazla suç konusunda evrensel yargılama yetkisi sağlamaktadır. Şu anda Fransa, Almanya, Hollanda, Norveç, İsveç ve İsviçre gibi Avrupa ülkeleri Suriye'de işlenen suçları soruşturma aşamasındalar.

BM Genel Kurulu tarafından Aralık 2016'da kabul edilen karar, Suriye halkına adaletin mümkün olduğu umudunu verdi. Genel Kurul, Mart 2011'den beri Suriye'de işlenmiş uluslararası hukuka göre en ciddi suçların soruşturulmasına ve kovuşturulmasına yardımcı olacak bağımsız bir uluslararası mekanizmanın kurulması çağrısında bulundu.

Karar, Suriye'de uluslararası hukuk kapsamındaki suçlar veya insan hakları ihlalleri için cezasızlığı sona erdirmede yetersiz olduğu kanıtlanan ve kilitlenen BM Güvenlik Konseyi'ni de bypass ederek güçlü bir sinyal göndermiş oldu. Mekanizma şimdi işlevsel olmadan önce BM üye devletlerinden gerekli fonların teminata alınmasını beklemektedir.

Samah Hadid, "Uluslararası toplum bu kararı benimseyerek Suriye halkına, dünyanın onları geride bırakmadığına, acılarından sorumlu olanların cezasız kalmayacağına dair bir umut mesajı gönderdi" dedi.

Arkaplan

BM'nin Suriye özel temsilcisine göre, krizin başlangıcından bu yana ölü sayısı 400 bini aştı. Bu da çatışmanın sonucu olarak her 100 Suriyeliden birinin hayatını kaybettiği anlamına geliyor. 

Ülke içinde yaşayan nüfusun yarısı insani desteğe ihtiyaç duyarken, Suriye nüfusunun yüzde 20'den fazlası ise ülke dışında mülteci olarak yaşıyor. 

Krizin başlangıcından beri Suriye'deki çatışmanın tüm taraflarınca işlenen insanlığa karşı suçlar ve savaş suçları, Uluslararası Af Örgütü ve diğer insan hakları örgütleri ile BM kuruluşları tarafından defalarca belgelenmiştir.

Bu suçlar arasında yargısız infaz, işkence, kötü muamele ve sivillere, evlere, tıbbi tesislere ve sivil altyapıya doğrudan saldırılar ile gelişigüzel ve orantısız saldırılar, zorla yerinden edilmeler, rehin almalar ve imha yer almaktadır.