Uluslararası Af Örgütü, tüm hükümetlerin Mısır güvenlik güçleri tarafından oturma eylemi ve diğer protestolara yönelik yasal dayanağı olmayan ölümcül güç kullanmasında ve bu eylemlerin şiddete başvurularak dağıtılmasında kullanılacak türdeki silahların ülkeye sevkiyatını askıya alması gerektiğini dile getirdi.

Uluslararası Af Örgütü son yıllarda Mısır’a yapılan bazı sevkiyatları inceledi – bunların arasında on milyonlarca dolar değerindeki on binlerce konvansiyonel silah da bulunuyor. 14 Ağustos’taki katliamda kullanılan silah ve mühimmat türünü sağlayan ülkeler arasında Çek Cumhuriyeti, Çin, Kıbrıs, Fransa, Almanya, İtalya, Sırbistan, İspanya, İsviçre, Türkiye ve ABD var.

Yapılan satışların arasında askeri ateşli silahlar, av tüfekleri, TOMA ve ilgili mühimmat, roket ve bunların yanı sıra zırhlı araç ve askeri helikopterler bulunuyor.

Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Salil Shetty, “Bir avuç ülke tarafından sorumsuz bir şekilde Mısır’a sağlanan silah ve ekipmanlar aşırı güç uygulamak ve yasa dışı öldürmeleri gerçekleştirmek için kullanılıyor. Son şiddet olayları - ve son birkaç yılda yaşanan benzer olaylar- ile ilgili kapsamlı, acil ve bağımsız bir soruşturma başlatılana ve soruşturmanın sonuçları kamuoyuna açıklanana kadar sevkiyatlar durdurulmalı. Mısırlı güvenlik güçlerinin insan hakları sicilini bilerek bir devlet hala nasıl gösterilerin dağıtılması için kullanılacak mühimmat ve teçhizat göndermeye devam edebilir? Mısır yetkilileri güvenlik güçlerinin onları yasa dışı bir şekilde kullanmayacağını kanıtlayana kadar daha fazla silah sevkiyatı yapılmamalı” diye konuştu.

Mısırlı güvenlik güçleri -bunların arasında çevik kuvvet ve İçişleri Özel Kuvvetleri’nin üyeleri de var- Kahire’de devrik Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin destekçilerinin kurduğu toplanma yerlerini boşlatmak için silah, biber gazı, zırhlı araç ve buldozerler kullandı. Pazartesi itibariyle hayatını kaybeden protestocu ve olayları izleyen sayısı 900 kişiye  yükselirken, Pazar günü Mısır İçişleri Bakanlığı Uluslararası Af Örgütü’ne güvenlik güçlerinden de 69 kişinin öldüğünü bildirdi. Pazartesi günü buna ek olarak çevik kuvvette hizmet veren 25 acemi asker de Kuzey Sinai’de silahlı bir saldırıda öldü.

Shetty, “Artık yeter. Dünya uyanıp böylesi bir şiddeti körüklemeye son vermeden önce daha kaç kişi Mısırlı güvenlik güçlerinin aşırı güç kullanımı yüzünden ölmek zorunda kalacak? Bu hafta gördüğümüz aşırı ve yasal dayanağı olmayan ölümcül güç yıllardır Uluslararası Af Örgütü tarafından belgelenen bir rutinin parçası. Bu yüzden, yalnızca birkaç ay önce kabul edilen, küresel bir Silah Ticareti Anlaşması’nın uygulanmaya konmasına gerçekten çok ihtiyaç var” dedi.

Uluslararası Af Örgütü bu çağrıyı, Avrupa Birliği Dışişleri Bakanları Brüksel’de, Mısır’daki durum ile ilgili toplanacakları sırada yaptı. Uluslararası Af Örgütü, AB üye devletlerinden AB’nin silah ticareti ile ilgili var olan Ortak Tutumu’nu ve aynı zamanda tüm AB ülkelerinin imzalamış olduğu Silah Ticareti Anlaşması’ndaki insan hakları hükümlerini kapsamlı bir şekilde uygulamasını talep ediyor.

Uluslararası Af Örgütü, dünya liderlerine, ağır insan hakları ihlalleri gerçekleştirilmek için muhtemel kullanılma riski bulunan yerlere konvansiyonel silah ihracatı yapmayı reddetme çağrısı yapıyor – bu 2 Nisan 2013’te BM Genel Kurulu’nda kabul edilen Silah Ticareti Anlaşması için önemli bir sınav. Tüm devletler anlaşmayı imzalamalı, onaylamalı ve insan hakları hükümlerini gecikme olmaksızın uygulamalı.

Arka plan

Ateşli silahlar ve mühimmat

Mısır güvenlik güçleri tarafından kullanılan ateşli silahlar ve mühimmatın içinde saldırı tüfekleri ve makineli tüfekler de bulunuyor. Mısır’da halkın bu silahları edinmesine izin verilmiyor.

Güvenlik güçleri tarafından kullanılan tabancalar, av tüfekleri ve ilgili mühimmatlar yüksek ihtimalle bir ay içinde yüzlerce ya da binlerce tabanca ve av tüfeğinden oluşan toplu teslimatlardan ya da yüzlerce ya da binlerce dolar değerindeki mermilerin sevkiyatından besleniyor. Bu tarz toplu alımlar halka arzı hedeflemekten ziyade hükümetin siparişi niteliğinde.

Uluslararası Af Örgütü'nün araştırmasına göre, son yıllarda aşağıdaki ülkeler Mısır'da uygulanan mevcut baskılarda kullanılan silahları sevk etmiştir:

Çek Cumhuriyeti, Mayıs 2013'te, Mısır'a 15,062 adet tabanca göndermiştir. Bu Mısır polisine mühimmat ve teçhizat sağlamak için, Çek şirketi CZ tarafından açıklanan 50.000 adet silah anlaşmasının bir parçası olarak görülmektedir. Geriye kalan 34,438 adet tabancanın sevk edilip edilmediği bilinmemektedir. Çek Cumhuriyeti aynı zamanda geçen yıl Şubat ve Temmuz ayında 3,500’den fazla tabancayı iki parti halinde sevk etmiştir.

ABD, Ocak 2011 ve Haziran 2013 arasında Mısır'a 1,524 adet mavzer ve makineli tüfek ihracatı bildirdi. Ocak 2012'de ABD, Mısır'a değeri 10 milyon ABD Dolarından fazla “Mermi içermeyen fişek” ve ayrıca değeri 1 milyon ABD Doları olan “Fişek Parçaları” sağlamıştır. Büyük olasılıkla bu bileşenlerin sevkiyatları Mısır'da cephane haline getirilmiştir.

ABD aynı zamanda 2011-2012 boyunca Mısır'a büyük partiler halinde 2.050 pompalı tüfek ihraç etmiştir. Geçen yıl Temmuz ayında ABD 169,479 ABD Doları değerinde av tüfeği ve tabanca kartuşu sevkiyatı yaptı.

Türkiye 2010'da Mısır'a 14,406 adet tabancanın ihraç edildiğini bildirdi. Ertesi yıl, toplamda 336.047 ABD Doları değerinde birçok tüfek kartuşu sevkiyatı yapıldığı bildirildi.

Ekim 2011'den Mayıs 2013'e kadar İtalya, Mısır'a büyük partiler halinde 562,231 Euro değerinde av tüfeği kartuşu ihraç ettiğini bildirdi. Aynı zamanda Nisan 2010'da 7,415 tabanca ve revolver ve 2009-2011 arası toplamda 1,607 tek namlulu tüfek gönderildi.

İsviçre, 2011'den 2013'e kadar Mısır'a toplamda 295,871 ABD Doları değerinde küçük kalibreli mühimmat (tabancalar, tüfekler ve makineli tüfekler için) ihraç ettiğini bildirdi.

Kıbrıs, Ekim 2011 ve Aralık 2012 arasında Mısır'a büyük partiler halinde toplamda 761,724 Euro değerinde av tüfeği kartuşu ihraç ettiğini bildirdi.

Mısır’daki resmi kayıtlara göre, 2010’da Çin, ülkeye 100,831 ABD Doları değerinde askeri ateşli silah temin etti.

Aynı zamanda Almanya 2009 ve 2010 yılları boyunca endişeye yol açmaya yetecek miktarda olan partiler halinde 1,130 tabanca ve revolver ihraç ettiğini bildirdi.

Benzer şekilde İspanya Şubat 2013’te 176,550 Euro değerinde tek seferlik tüfek kartuşu ihraç ettiğini, Güney Kore ise 2012'de 450,965 ABD Doları değerinde av tüfeği kartuşu ihraç ettiğini bildirmiştir.

Zırhlı araçlar ve diğer askeri mühimmat ile teçhizatlar

Ocak 2013 kadar yakın bir tarihte, Fransa Mısır'a önceden sağlamış olduğu 20 araca benzer olarak 47 Sherpa zırhlı aracı temin etti. Bu araçların birçoğu geçen hafta polisi ve ordu personelini taşımak ve protestocuları köprüden itmek için kullanıldı.

9 Ekim 2011’de, Mısır’ın zırhlı personel taşıyıcıları ve arabaları çoğunluğu Kıpti olan bir gösteriyi dağıtma amacıyla dikkatsizce ve son hızda kalabalığın üzerine sürdüklerinde birkaç protestocu ölmüştü.

Baskı uygulamak için kullanılan ve izi sürülen zırhlı personel taşıyıcları arasında birçok NATO standartları tipindeki M-113 bulunuyordu. Hollanda daha öncesinden bu aracın (AIVF) değişik bir modelinden 105 tane sevk etmişken, ABD Mısır’a askeri yardım programı çerçevesinde bunlardan 250’den fazlasını göndermişti.

Geçen hafta Mısırlı güvenlik güçleri komuta ve kontrol operasyonları düzenlemek için Kahire üzerinde gözetleme yapma amacıyla Boeing AH-64 Apache askeri harekat helikopteri kullandı. Aynı zamanda protestoları dağıtmak ve barikatları ezmek için zırhlı Caterpillar D7R buldozerleri kullanıldı. Iki tip askeri teçhizat da ABD’de üretildi.

İki araştırma grubu TransArms USA ve International Peace Information Service’e göre iki deniz taşıtı bu yıl ABD limanlarından ayrıldıktan sonar Mısır’da Damietta’ya demirledi.

Araştırma grupları gemiler için altı yükleme faturası ele geçirdi. Bu dokümanlara göre kargo, taktiksel ve destek araçları, askeri Humvee’ler (HMMWV’ler), zırhlı araçlar ve tanklar, helikopterler ve çeşitli türlerde hava taşıtları, askeri elektronik teçhizat ve radarlar, çeşitli türlerde füzeler ve tehlikeli kimyasal türleri içeriyordu.

ABD Dışişleri Bakanlığı istatistiklerine göre 2011’de ABD hükümeti Mısır’a 100 milyon ABD Doları’ndan daha fazla değerde silah satışına onay vermiş. Bunların arasında değeri 1.7 milyon ABD Doları’nı aşan değerde 73.000 adet “toksik madde” olarak listelenmiş madde bulunuyordu. Bu kategorinin içinde biber gazı da bulunuyor. ABD, 2010’da benzer miktarda toksik maddeyi Mısır’a göndermişti.

2011’de alınan AB silah ihracat lisansları, Fransa’nın Mısır’a 26.5 milyon Euro değerinde elektronik bileşen, 25 milyon Euro değerinde silah üretim malzemesi, 23 milyon Euro askeri hava taşıtı ihraç ettiğini; Almanya’nın 57.3 milyon Euro’lık askeri yer aracı, 9 milyon Euro değerinde elektronik teçhizat ve 6 milyon Euro değerinde deniz aracı için izin verdiğini gösteriyor.